1 november jongstleden organiseerde het Bio-energiecluster Oost-Nederland zijn jaarlijkse bio-energiedag in het provinciehuis in Zwolle. Dit jaar was het thema zoals de kop van het artikel aangeeft.

Ook nu was er heel veel belangstelling: de heer Nico Schiphorst kon als voorzitter van de Stichting Bio-Energie cluster Oost-Nederland rond de 200 mensen welkom heten. Allemaal vertegenwoordigers uit de keten, de (regionale) overheden en de belangenorganisaties.

Provincie Overijssel aan top qua productie van duurzame energie

Als eerste spreker gaf de gedeputeerde van de provincie Overijssel (o.a. verantwoordelijk voor het energiedossier), de heer Theo Rietkerk, nog eens heel duidelijk aan hoe actief de provincie is in de stimulering van duurzame energie. Er worden veel projecten en ontwikkelingen gestimuleerd en ondersteund.

De provincie Overijssel loopt voorop in ons land en produceert ruim boven het landelijk gemiddelde: in 2012 is het percentage duurzame energie 5,6% en de ambitie voor 2020 ligt op minimaal 20%. Naast het stimuleren van energie heeft de provincie Overijssel evenals Drenthe, Groningen en EL&I een onmisbare financiële ondersteuning gegeven om de problematiek van digestaat aan te pakken en het mineralenconcentraat via onderzoek en toepassing op boerenbedrijven erkend te krijgen als kunstmestvervanger.

Door Frank van Erp van AgentschapNL werden nog eens de ontwikkelingen van de bio-energieproductie in Nederland uiteengezet. Eén ding is helder: als we geen versnelling in de productie realiseren zullen we de doelstelling van 14% in 2020 (het huidige kabinet heeft een doelstelling van 16%) niet halen. Hoewel er voldoende beschikkingen worden toegekend zien we dat voorgenomen investeringen niet gerealiseerd zullen worden vanwege te lage rendementen en grote terughoudendheid bij de banken.

Biobased economie

Er werden twee parallelsessie gehouden met actuele en interessante onderwerpen. In parallelsessie 1 was het onderwerp ‘De biobased economie’.

Eerste spreker Erik Büthker van Ballast-Nederland besprak het onderwerp ‘Transportbrandstoffen uit biomassa’. Hij noemde nog eens met nadruk alle kwaliteitsoordelen van aardgas als schoonste brandstof, CO2-reductie, NOx-reductie, geen roet en geen uitstoot van kankerverwekkende stoffen. En de productie van groen gas is volledig CO2 neutraal en uiteindelijk ook de goedkoopste brandstof. Alle Europese autofabrikanten zijn er klaar voor en het aantal tankstations in Nederland groeit snel.

De tweede spreker Nico Verdoes van de WUR behandelde het onderwerp ‘Mest als basis voor energie en grondstoffen’. Hij legde de vele mogelijkheden van mestvergisting uit, waarbij tevens de vinger werd gelegd op de fosfaatproblematiek. De monovergisting van mest vraagt relatief hoge investeringen maar er zijn ook nieuwe ontwikkelingen via een verdere optimalisatie van het hele proces (vanaf een voorbehandeling van mest tot en met warmtebenutting).

Benadrukt werd dat de N via het mineralenconcentraat een kunstmesterkenning nodig heeft. Daarnaast raken de voorraden fosfaat in de wereld op. En waar we nu fosfaat als probleem beoordelen zal het in de toekomst het meest waardevolle mineraal zijn en onmisbaar voor de productie van voedsel.

Als derde spreker was René Venendaal van BTG Biomass Technology Group BV uitgenodigd. Hij hield een heel technisch verhaal waarin het hoofdgerecht pyrolyse-olie als bouwsteen voor de ontwikkeling van veel innovatieve producten werd genoemd met vele toepassingen wereldwijd en ook in de provincie Overijssel.

Duidelijk werd door de sprekers uiteengezet dat er nog veel mogelijkheden zijn via onderzoek en techniek. Het is van groot belang dat we de diverse grondstoffen tot meerwaarde brengen en hoogwaardige producten weten te scheiden voor vele toepassingen.

Energie uit het landschap

In parallelsessie 2 was het onderwerp ‘Energie uit het landschap’.

Mark de Vries van de provincie Overijssel besprak de mogelijkheden van biomassa uit natuur en landschap. Hij begon met de ambitie van Overijssel om in 2020 een productie van 20% duurzame energie te realiseren.
Daarnaast zet de provincie in op slimme energiebesparing. Vanuit de natuur en het landschap zijn er nog ongekend veel mogelijkheden voor het aanbod en gebruik van biomassa.Daarvoor zijn beheerafspraken nodig met de beheerders van natuur, landschap, wegen en bermen en zijn stelling was: “Er kan worden bespaard op overheidsgelden voor beheer van natuur en landschap door het verwaarden van biomassa”.

Eibert Jongsma van Landschap Overijssel vervolgd met het onderwerp ‘Realisatie houtaanvoer uit het landschap met behulp van groene diensten’.De private stichting Landschap Overijssel is gericht op beheer, herstel en ontwikkeling van natuur en landschap op 5000 ha. Eigen terreinen en op agrarisch cultuurlandschap.De heer Jongsma stelde vast dat de opbrengsten van biomassa stijgen door o.a. het opknappen van verwaarloosde elementen (onderhoud dus). Voor duurzame en structurele financiering is een landschapsfonds noodzakelijk.
Financering vanuit de regio en een reële vergoeding voor het beheer binnen EU-kaders via groene en blauwe diensten. Zijn stelling was dat er zonder beheersvergoeding geen landschapsbeheer mogelijk is. Bij stoken op streekhout zijn 15-50% van de gemaakte kosten te dekken. Men is bezig met initiatieven via o.a. Coöperatie Biomassaland voor het opzetten van een lokale keten van biomassa.

Als derde spreker trad Tjeerd Smit van HoSt (bouwer biogasinstallaties) op. Hij ging in op projecten voor grasvergisting in samenwerking met Twence via de combivergister. In deze combivergister wordt afval naar grondstof voor duurzame energieproductie verwerkt.
In Overijssel komt jaarlijks 155.000 ton bermgras en natuurgras beschikbaar. Gezocht wordt naar duurzame en lonende verwerkingsmogelijkheden. De provincie Overijssel heeft hiervoor een investeringssubsidie aan HoSt toegekend. De problemen met bermgras zijn bekend: autobanden, plastic, lampen, stenen, blikjes etc. en het gras moet verkort worden. Overigens is 75% van het gras schoon van verwijderbare verontreinig. De oplossingen liggen aan de bron (zwerfvuil verwijderen) en bij de vergister.
In 2013 zal worden begonnen met de bouw van een nieuwe installatie waarbij ook bestaande processen worden geoptimaliseerd en uiteraard een zoektocht worden gestart naar nieuwe, duurzame en innovatieve technieken.

Onder alle weersomstandigheden energieproductie

In de plenaire sessie ‘s middags was de eerste inleider Henning Steiner van de Kreis Steinfurt (Duitsland). Het gebied heeft 444.000 inwoners en bestaat uit 24 steden en gemeenten. De landbouw gebruikt 120.000 ha. (67% van de oppervlakte) en 14% is bos. Op dit moment zijn er ongeveer 120 vergisters. De inzet op duurzame energie is groot. De doestelling is om in 2050 onafhankelijk te zijn van geïmporteerde energie en volledig CO2 neutraal. Het voordeel van biovergisting is dat er onder alle weersomstandigheden energieproductie is.Opvallend was de positieve en economische benadering van de voordelen van duurzame energie. Op dit moment wordt er in het gebied €1 miljard per jaar aan energie uitgegeven. De activiteiten in duurzame energie leveren op dit moment een bijdrage van 10% aan de lokale economie. Dit moet over 10 jaar oplopen naar 30%.
Opvallend is ook het grote draagvlak in de samenleving voor de ontwikkeling van duurzame energie. Van de bevolking is 87,5% voorstander. Een overgrote meerderheid is in Duitsland ook voorstander van zon, wind en biogas.
Zo wil men voor ieder gebouw het zonnepotentieel bepalen via een z.g. ‘zonnekadaster’ voor de hele Kreis Steinfurt. In het kader van de ontwikkeling van biogas zijn er veel activiteiten op het gebied van kennisuitwisseling, platforms, excursies enz., daarnaast ook veel samenwerkingsprojecten tussen biovergisters en benutting van warmte via (overheids)gebouwen/ zwembaden e.d.
Als grondstofleverancier is er veel aandacht voor de landbouw, de bosbouw, het landschap en vanuit het afvalbeheer. Ontwikkeling van duurzame energie zit onze buren in Duitsland echt tussen de oren.
De conclusie was dat het platteland de energieproducent voor de toekomst is en daarmee het platteland een hoge economische waarde en zorgt voor velen nieuwe arbeidsplaatsen. Daarnaast wordt de energiesector gedemocratiseerd.

Jan Willem Staatsma van Friesland-Campina gaf acte de préséance met als onderwerp ‘Het belang van bio-energie voor een productiebedrijf’.
Duurzaamheid op alle terreinen van productie, verwerking en afzet is het uitgangspunt. In 2011 was 30% van de stroom duurzaam opgewekt. Gekeken wordt ook naar de duurzame routes van producten. Uiteraard is ook energiereductie een belangrijk punt. Alle afnemers van hun producten vragen en eisen gewoon duurzaamheid van alle producenten.

Samenvatting

Frans Feil, coördinator Bio-energiecluster Oost-Nederland gaf een uitstekend en positieve samenvatting van de dag en noemde:

  • Dat het grote energiefonds er in de regio is;
  • Dat het nieuwe kabinet gaat voor bio-energie;
  • Met groen gas in de bus en vrachtwagen;
  • Met mest fosfaten winnen;
  • Met pyrolyse materialen maken;
  • Met landschap energie maken;
  • Met moeilijk gras in de combivergister; Oost-Nederland geeft u warmte en we gaan voor (groen) gas.

Een dag dus met een positieve stemming en heel veel initiatieven. Om voor het volgend jaar aan te bevelen.

Bron: Biogas magazine. Nummer Vier 2012.